Diversiteit is goed voor ieder kind.

De helden in kinderboeken zijn nog vooral witte jongens. Het is tijd voor uitgevers om op zoek te gaan naar een diverser aanbod, aldus Reza Kartosen-Wong.

Wie op zoek is naar naar Nederlandstalige kinderboeken die diversiteit en inclusie uitstralen, heeft het niet makkelijk. Kinderboeken met meisjes in een hoofdrol of verhalen die draaien om  niet-witte-hoofdpersonages zijn schaars. Nog steeds zijn de helden vooral witte jongens. Dat is niet bevordelijk voor de sociaal culturele ontwikkeling van alle kinderen. 
Het is voor jong en oud van belang om zichzelf terug te zien in boeken en andere vormen van media- en cultuur. Wanneer bepaalde sociale groepen daarin niet of nauwelijks worden vertegenwoordigd, kan dat bij leden van die groepen- zeker bij kinderen- leiden tot gevoelens van uitsluiting en versterking van het idee dat ze ‘anders’, ‘niet normaal’ en ‘minderwaardig’ zijn.

Dat geldt bijvoorbeeld voor witte meisjes en niet-witte kinderen. Wanneer zij in boeken bepaalde personages tegenkomen waarmee zij zich wel kunnen identificeren, kan dat bijdragen aan het ontwikkelen van een positief zelfbeeld en eigenwaarde, zoals uitgever/dichter Sayonara Stutgardook stelde (Het Parool, 16 december 2018).
Een meerdere diverse en inclusieve representatie van de samenleving is niet alleen goed voor de ontwikkeling van de kinderen die nagenoeg onzichtbaar zijn in kinderboeken. Bredere representatie is goed voor alle kinderen. Onderzoek laat zien dat kinderen al op jonge leeftijd heersende opvattingen en vooroordelen over bijvoorbeeld vrouwen en zwarte mensen hebben overgenomen. Die krijgen zij onbewust mee via onder andere opvoeding, onderwijs en kinderboeken. Dit betekent gelukkig dus ook dat kinderboeken die divers en inclusief zijn een bijdrage kunnen leveren aan het afbreken en voorkomen van die opvattingen en vooroordelen.

Transgenderprentenboek
Helaas is het met diversiteit en inclusie in Nederlandse kinderboeken slecht gesteld. Ook nu nog zijn de hoofdpersonages meestal witte jongens. De laatste jaren is het aanbod aan diverse en inclusieve kinderboeken mondjesmaat toegenomen. Dat komt vooral door een uitgever als Rose Stories, die zich volledig richt op kinderboeken die divers en inclusief zijn.
Ook traditionele uitgevers als Das Mag, Querido en Lemniscaat dragen daaraan bij.  Recente titels zijn bijvoorbeeld de twee delen van de internationale bestseller Bedtijdverhalen voor rebelse meisjes, Tori en het vervolg Trobi, van de Amsterdamse kunstenaar Brian Elstak, Brown girl magic van de vlaamse schrijfster Dalilla Hermans, Rocca en het geheime toverrecept van Sharid Alles,Cyrus & Farnaz over 7 grenzen van Mark van Waes, over kinderen die zijn gevlucht naar Europa, en het eerste transgenderprentenboek Het lammetje dat een varken is  van Amsterdammer Pim Lammers. Vaak wordt gedacht dat deze boeken alleen geschikt zijn voor een specifieke doelgroep,doelgroep, zoals meisjes of niet-witte kinderen. Dat is raar. Zij lezen ook boeken waarin witte jongend de hoofdrol spelen en dat vinden wij niet raar. Andersom zou het dus ook moeten kunnen.

Vastgeroest idee
De verhalen over de beroemde vrouwelijke kunstenaars, wetenschappers en meer in Bedtijdverhalen voor rebelse meisjes zijn inspirerend voor meisjes, maar kunnen net zo goed gelezen worden door jongens. Zwarte kinderen kunnen zich identificeren met zwarte kinderhelden Cel, Bones en Zi in Tori en Trobi, maar ook niet-zwarte kinderen kunnen natuurlijk genieten van hun spannende avonturen.  Veel uitgevers durven het nog niet aan om meer diverse en inclusieve kinderboeken uit te te geven. Ze hebben het vastgeroeste idee dat diversiteit ‘niet verkoopt’ of ‘ten koste gaat van de kwaliteit’. Maar de film- en muziekwereld bewijzen dat diversiteit en inclusie juist lonen.  Bovenstaande titels zijn artistiek succesvol. Zo heeft Tori een Zilveren Penseel gewonnen en kreeg Het lammetje dat een varken is een Zilveren Griffel. Rocca en het geheime toverrecept en Cyrus & Farnaz over 7 grenzen zijn genomineerd voor de Hotze de Roosprijs voor het beste kinderboekendebuut. 

Uitgevers van kinderboeken doen er dus goed aan meer werk te maken van diversiteit  en inclusie-
daar hebben de kinderen en zijzelf baat bij.

Reza Kartossen-Wong
is mediawetenschappers en publicist
Bron: Het Parool 6 januari  2019